In Nederland wordt niet al het biogas dat vrijkomt bij het zuiveren van rioolwater benut. Zonde, vindt Pieter Mans, die met zijn bedrijf Powercrumbs het restgas verzamelt en levert aan bouwplaatsen, waar het zorgt voor schone elektriciteit. ‘Onze grootste concurrent is nog steeds diesel.’
Het ASN Energie & Innovatiefonds heeft recent een miljoenenlening verstrekt aan Powercrumbs, dat klaar is om landelijk op te schalen met zijn innovatieve technologie.
Duurzame energie de lucht in
Het begon met een gevoel van verspilling. Pieter Mans was al langer actief in de energiewereld en zag onderweg voor zijn werk hoe waterzuiveringsbedrijven overtollig biogas vaak affakkelden. Dat gas komt vrij bij het vergisten van biomassa, maar er is niet altijd een nuttige bestemming voor.
"Mij viel op hoe slordig werd omgegaan met die energiebron," vertelt Mans. Natuurlijk is verbranden beter dan methaan zomaar de lucht in jagen, maar kon dat echt niet anders? “Het is toch duurzame energie die letterlijk de lucht in gaat.”
Vrijheid van een eigen onderneming
Zo bedacht hij een nieuw concept: biogas bij waterzuiveringsinstallaties afvangen en comprimeren, zodat je het elders kunt inzetten als schone energie. Mans werkte destijds bij netbeheerder Liander, waar hij zich bezighield met duurzaamheidsvraagstukken rond de gasvoorziening.
"Ik merkte dat de duurzame oplossingen die ik zag lastig te ontwikkelen waren binnen Liander zelf, onder meer vanwege wetgeving en regulering. Het starten van een eigen onderneming gaf me de vrijheid om de oplossingen te bedenken die naar mijn idee nodig zijn voor de energietransitie. Duurzaamheid was voor mij de reden om in de energiesector te gaan werken en de afgelopen 5 à 10 jaar ben ik steeds meer bevestigd in mijn keuze: de energietransitie is voelbaar geworden in alle aspecten van het leven."
Waterschap als launching customer
In 2019 startte Mans Powercrumbs - het heette toen nog Gashouders – en vond al snel partners met dezelfde behoefte: een eind maken aan het affakkelen van biogas door er een nuttige bestemming voor te ontwikkelen. Het Waterschap Vallei en Veluwe werd de launching customer, en met steun van de provincie Gelderland startten de onderzoeken en labtesten.
Pieter Mans, CEO Powercrumbs
De technische uitdaging was niet gering, zegt Mans. Aardgas bestaat uit methaan, maar biogas bevat altijd een deel CO2. Biogas onder hoge druk opslaan zou het compact en transporteerbaar maken, wat interessante mogelijkheden biedt. “Experts in de gaswereld zeiden: 'dat kan niet'.” Het gas zou zich anders gedragen onder hoge druk, door het CO2. “Je kunt het wel eerst filteren maar dat zijn dure technieken, te duur voor de omvang van de bronnen die we hebben."
Gepatenteerde toepassing van restgas
Mans werd alleen maar meer uitgedaagd door de afwijzende reactie van de experts. "Als ik 'dat kan nou eenmaal niet' als antwoord krijg, word ik altijd sceptisch: dat zullen we nog weleens zien. We zijn het gewoon gaan proberen in een lab in Apeldoorn. We hebben een testopstelling gebouwd en de resultaten waren perfect, precies wat ik had gehoopt." Dat comprimeren was een absolute voorwaarde om het gas efficiënt op andere plekken in te kunnen zetten. Powercrumbs heeft inmiddels het patent op de inzet van gecomprimeerd biogas als brandstof op bouwplaatsen en andere plekken.
Keten van rioolzuivering tot bouwplaats
Wat in het lab werkte, is de afgelopen jaren door Powercrumbs samen met partners doorontwikkeld tot een complete keten die loopt van de 'kruimels’ afgevangen gas bij de rioolzuivering tot de schone elektriciteit die ermee wordt opgewekt.
Op zoek naar toepassingen kwam al snel de bouw in beeld, waar graaf- en andere bouwmachines steeds vaker geëlektrificeerd worden, terwijl ze hun werk soms moeten doen op plekken waar geen stroomnet beschikbaar is.
"Samenwerken is een belangrijk deel van ons groeimodel. Goed samenwerken is een kwestie van anderen de ruimte geven en elkaar iets gunnen."
Bij de zuiveringsinstallatie van een waterbeheerder wordt biogas afgevangen en in het vulstation van Powercrumbs in gasflessen gepompt. In een zeecontainer vormen die gasflessen samen wat de maker een Powerbox heeft gedoopt. Die unit wordt vervolgens door een andere partner getransporteerd naar het bouwbedrijf, dat er een aggregaat op laat draaien. Die gasgenerator is een verbrandingsmotor, maar werkt zo schoon dat het binnen alle normen valt.
"Wij sluiten aan op de elektrificatie, maar je moet die energie wel nog op de bouwplaats krijgen.” Mans noemt als voorbeeld het dijkonderhoud waarvoor de waterschappen, naast het waterbeheer, verantwoordelijk zijn. “Je kunt echt niet om de kilometer een stroomaansluiting realiseren terwijl het werken met containers vol batterijen niet ideaal is. De energiedichtheid is laag als je hun gewicht en omvang vergelijkt met die van brandstoffen. Onze grootste concurrent blijft daardoor diesel," zegt hij.
Snelle groei dankzij partners
Dankzij een netwerk van uitbestedingspartners heeft Powercrumbs verbazend snel kunnen groeien van startup die nieuwe technologie toepast tot een bedrijf dat landelijk kan opschalen. "Samenwerken is een belangrijk deel van ons groeimodel. Goed samenwerken is een kwestie van anderen de ruimte geven en elkaar iets gunnen. Je moet kunnen zien waar een ander heen wil, en wat ervoor nodig is om hem in beweging te brengen. Je moet je eigen positie helder maken, maar uiteindelijk deel je zo ook de risico's van de innovatie die je ontwikkelt.”
Aannemers hebben dringend behoefte aan schone stroom op de bouwlocatie. De verhuurder van aggregaten moet inspelen op die nieuwe vraag, en niemand wil dat biogas onbenut blijft. "Het gaat hand in hand: de problemen op de bouwplaats zijn urgent, vooral die rond stikstof. Dankzij ons gas kunnen ze er doorwerken, zo simpel is het. We hebben twee pijnen verzameld die elkaars oplossing bleken.”
Restgas alternatief voor miljoenen liters diesel
De potentiële impact van die “crumbs” biogas is niet te verwaarlozen, rekent Mans voor. De bouwsector in Nederland gebruikt 500 miljoen liter diesel per jaar, terwijl jaarlijks 800 miljoen kuub biogas wordt geproduceerd, wat qua energie-inhoud aardig overeenkomt met die 500 miljoen liter diesel
.
Van dit biogas wordt 60 tot 100 miljoen kuub nu niet gebruikt. “Dat betekent dat we met alleen al het biogas dat nu de lucht in gaat, 10 tot 20 procent van de energievraag in de bouw kunnen dekken."Zo lossen we tegelijk twee problemen op: we voorkomen verspilling van biogas én we zorgen voor schone energie op plekken waar geen netaansluiting is."
Landelijk opschalen dankzij ASN Energie & Innovatiefonds
De timing zat ook mee. De elektrificatie van de bouwplaats gaat mede vanwege het stikstofprobleem inmiddels razendsnel. “De vraag naar generatoren op biogas is zo groot, dat onze partners, waaronder verhuurbedrijf Bredenoord graag willen uitbreiden met meer generatoren op die duurzame brandstof.” Dit is voor Powercrumbs weer het moment om op meer locaties overschotten biogas te ontsluiten.
Na de succesvolle testfase bij het Waterschap Vallei en Veluwe stapte in 2021 venture capitalinvesteerder Unknown Group aan boord en kon Powercrumbs doorgroeien naar vier vulstations bij verschillende waterzuiveringen. Nu is het tijd voor de volgende stap. Met de lening van het ASN Energie & Innovatiefonds, beheerd door ASN Impact Investors, en een nieuwe investering van bestaande aandeelhouder Unknown Group kan Mans' bedrijf de komende 2,5 jaar het aantal powerboxen en powerhubs fors uitbreiden.
Debt als juiste instrument
"ASN Impact Investors en haar investeringsadviseur StartGreen snappen precies waar onze business zit," zegt Mans. "Dat bleek al in een eerdere fase waarin we contact hadden maar uiteindelijk niet tot zaken kwamen. Ze hebben gevoel bij wat we doen en daarom hebben we ook contact gehouden. Nu zien ze dat we toe zijn aan de volgende groeifase.”
Gezien de aard van zijn business was debt het juiste instrument voor de groeifinanciering, stelt Mans. “Dit is een kapitaalintensieve business - we moeten simpelweg veel spullen kopen, die financier je niet via een aandelenuitgifte. Het is fijn om met een partij samen te werken die snapt wat we doen en waar we naartoe willen."
"We zien Nederland als proeftuin, een ontwikkelomgeving om de impact te maken die we al maken. Maar we kijken tegelijkertijd ook met een andere bril: hoe kunnen we dit zo neerzetten, en onze organisatie zo professionaliseren dat we dit naar het buitenland kunnen brengen?"
Matchen van vraag en aanbod
Op korte termijn volgt Powercrumbs vooral de vraag in de bouw. Het wil daarbij het gas dat lokaal wordt afgevangen ook lokaal leveren. "Eén van de grote uitdagingen is het matchen van vraag en aanbod," zegt Mans. "Een bouwproject heeft een bepaald energieprofiel. Dat komt nooit één op één overeen met het biogas dat vrijkomt bij waterzuivering.”
Bij die opschaling naar grotere volumes hoort daarom ook een groengasinstallatie waar Powercrumbs het biogas dat het zelf overheeft, kan zuiveren en leveren aan het aardgasnet. “Er is niet altijd bij elke rioolzuivering evenveel biogas over. Daarom werken we toe naar een zekere overcapaciteit, zodat we altijd kunnen leveren maar ook altijd een bestemming hebben voor restgas.”
Internationale mogelijkheden
De focus van de biogasverzamelaar ligt voorlopig op Nederland, maar er komen ook al vragen uit het buitenland. "We zien Nederland als proeftuin, een ontwikkelomgeving om de impact te maken die we al maken. Maar we kijken tegelijkertijd ook met een andere bril: hoe kunnen we dit zo neerzetten, en onze organisatie zo professionaliseren dat we dit naar het buitenland kunnen brengen?" zegt Mans.
"In de kern hebben we iets te pakken wat we in heel veel andere situaties kunnen toepassen, maar het is niet zomaar copy-paste. We moeten ook ervaring opdoen, kilometers maken." In de toekomst zou het goed kunnen dat Powercrumbs zijn technologie naar Afrika brengt, waar rioolslib nu nog wordt geloosd zonder dat er gas uit wordt gewonnen. "Een Nederlandse partij die daar actief is in de waterzuivering, heeft ons benaderd. Maar we zijn redelijk voorzichtig. We willen dit stap voor stap goed uitrollen."