‘Als je de energietransitie wilt dienen, moet je naast opwek ook zorgen voor de opslag en afzet van energie’
Met slimme combinaties van zonnedaken, batterijopslag en laadinfrastructuur wil Protium de Nederlandse energietransitie vooruit helpen in tijden van netcongestie. Het ASN Energie & Innovatiefonds investeert in de ontwikkelaar, zodat die zijn innovatieve lokale aanpak landelijk kan uitrollen.
Het gaat in Nederland hard met de opwek van wind- en zonne-energie. Zo hard inmiddels, dat de bestaande infrastructuur tegen grenzen aanloopt en netcongestie de energietransitie dreigt te vertragen.
SCHAALBAAR BIJDRAGEN AAN DE ENERGIETRANSITIE
Wat dat betreft lijkt het lang geleden dat Protium startte. Matteo Santini en Dylan van Sluis begonnen
hun bedrijf in 2017 vanuit een toen nog vrij nieuw idee: stadsbewoners zonder eigen zonnepanelen
koppelen aan bedrijfseigenaren die wel grote daken hadden om zon mee op te wekken.
‘Een charmant product voor iemand die in de stad woont en een bijdrage wil leveren aan de
energietransitie’, zegt Santini. ‘Maar wij wilden vanaf dag één op een schaalbare manier bijdragen
aan de energietransitie. Projecten met zoveel deelnemers zijn te complex om echt meters te maken.
Wij zagen betere mogelijkheden, het huren van grote daken voor zonnestroomsystemen.
Daken vond het Groningse Protium buiten de stad: met name bij agrariërs en tuinders, die het dak
van hun stal of kas ter beschikking stellen aan de projectontwikkelaar, die de financiering, installatie
en het beheer van de zonne-installatie voor zijn.
SOLARDAK OP EEN KASSENCOMPLEX
Zo’n zonneproject is nooit een kwestie van zo veel mogelijk panelen op het dak schroeven, legt
Van Sluis uit. ‘Wij zijn eigenlijk anders dan veel andere partijen in de markt. Wij benaderen de
projecten niet als puur financieel product. Wij zitten letterlijk op iemands dak, het vertrouwen van
de vastgoedeigenaar in wat wij doen is dan belangrijk.’
Protiums innovatieve aanpak is een zonnedak
van 5,5 megawatt op een kassencomplex in
Venlo. Het project bracht drie partijen samen:
de eigenaar van de kassen was een teler van
gerbera’s die met zijn bedrijf wilde stoppen.
Tegelijkertijd zocht een andere tuinder een
donkere kas om kruiden en bladgroenten te
kweken, een activiteit die energie kost, in een
tijd dat een nieuwe stroomaansluiting geen
vanzelfsprekendheid meer is.
Dylan van Sluis, oprichter Protium
Matteo Santini, oprichter Protium
VERGOEDING VOOR METERS
ONDER EN BOVEN HET DAK
Protium bracht ze samen onder zijn zonnedak.
‘De nieuwe teler kon aan de slag, de stakende
ondernemer had een stukje pensioen uit de
verhuur. Zo brengt iedere partij zijn eigen
business case in zo’n project in. Wij als energiehandelaar
exploiteren de zonnepanelen en
realiseren een goede prijs voor de stroom plus
de juiste vergoeding voor de meters boven en
de meters onder het dak,’ legt Van Sluis uit.
De solarkas in Venlo won een Future of Energy Award als ‘Commercieel project van het jaar’.
De panelen weren het zonlicht nog grotendeels uit de kas, maar inmiddels kijkt Protium ook naar nieuwe, lichtdoorlatende zonnepanelen die dagteelt onder een solardak mogelijk maken.
Santini: ‘De markt is gegaan van vraaggestuurd aanbod naar aanbodgestuurde vraag. We willen zo goed mogelijk de energietransitie dienen, dan moet je naast opwek ook zorgen voor de opslag en afzet van energie.’
NETCONGESTIE BEDREIGT DE TRANSITIE
Terwijl Protium op ingenieuze manieren een businesscase wist te maken van dakruimte voor de opwek van zonne-energie, veranderde de energiewereld behoorlijk. De energietransitie in Nederland dreigt vast te lopen op een fundamenteel probleem: het elektriciteitsnet kan de groeiende stroom van duurzame energie niet aan. Veel zonneparken kunnen door netcongestie niet worden aangesloten of moeten regelmatig worden afgeschakeld om overbelasting te voorkomen.
Santini: ‘Door netcongestie, de renteontwikkeling en gewijzigde subsidieregelingen is de markt de afgelopen jaren telkens drastisch veranderd. Een tijdlang vielen veel projecten stil, maar wij zijn gewoon doorgegaan.’ Van Sluis: ‘Wij hebben als relatief klein team veel ervaring opgebouwd, ook met het continu antwoord geven op de ontwikkelingen in de markt.’ Regio’s als Groningen en Drenthe gingen als eerste op slot, zeggen de oprichters van Protium. ‘Het is geen toeval dat we actief werden in andere regio’s.
NAAR AANBODGESTUURDE VRAAG
Als ambitieuze ontwikkelaar van energieprojecten ben je liever onderdeel van de oplossing dan dat je bijdraagt aan het probleem. In deze fase van de energietransitie is de uitdaging om de manier waarop we stroom opwekken en gebruiken beter op elkaar af te stemmen, weten de ondernemers. Santini: ‘De markt is gegaan van vraaggestuurd aanbod naar aanbodgestuurde vraag. We willen zo goed mogelijk de energietransitie dienen, dan moet je naast opwek ook zorgen voor de opslag en afzet van energie.’
Protium heeft daarom een strategie ontwikkeld die verder gaat dan alleen zonne-energie opwekken. Steeds vaker zal die worden gecombineerd met opslag, in batterijsystemen die slim worden aangestuurd. Voor de afzet van de opgewekte elektriciteit ontwikkelt het bedrijf laadpleinen voor elektrische voertuigen.
LAADPLEINEN SLAAN GOED AAN
Protium heeft inmiddels 60 laadpunten operationeel en het breidt komende zomer uit met vier of vijf nieuwe locaties. Ook hier deelt de eigenaar van de locatie mee in de exploitatie, dit keer via een aandeel in de opbrengst van de groene stroom die de voertuigen laden. Van Sluis: ‘Het is een model dat goed aanslaat, zeker omdat de vastgoedeigenaar niet hoeft te investeren. We dragen zo bij aan de verduurzaming in de mobiliteitssector en we voegen waarde toe aan de parkeerruimte van bedrijven.’
BATTERIJOPSLAG ALS GAMECHANGER
De nieuwste ontwikkeling is batterijopslag, die volgens Protium een game changer kan worden voor het Nederlandse elektriciteitsnet. ‘We willen als land veel meer in controle zijn over onze energiestromen. Als je kolen en gas uit de energiemix wilt halen, zul je dagelijks het overschot aan duurzame energie zo goed mogelijk moeten opslaan om het later op de dag te leveren.’
Dat is precies wat batterijen kunnen doen, en de projectontwikkelaar bekijkt daarom op al zijn locaties of er een solide businesscase is voor de installatie van een batterijsysteem.
Volgens de oprichters van Protium zijn er nog genoeg mogelijkheden om beter te anticiperen op de ontwikkeling van vraag en aanbod die in de energiemarkt nog niet volledig worden benut.
HET NET ONTLASTEN MET ZONNEPARKEN
Protium sluit sinds kort zogeheten capaciteitsbeperkende contracten (CBC’s) met netbeheerders, afspraken om zijn zonneparken af te schakelen op momenten dat er te veel aanbod van stroom op het net is. Santini: ‘Het afschakelen van capaciteit is niet ideaal, maar zo dragen we wel bij aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Het is een werkbare oplossing in een overbelast energiesysteem. Daar staat een vergoeding tegenover die wij weer kunnen investeren in nieuwe projecten om de energietransitie in beweging te houden.’
ASN ENERGIE & INNOVATIEFONDS INVESTEERT
Onlangs investeerde het ASN Energie & Innovatiefonds in Protium, zowel via een aandelenbelang als via een converteerbare lening. Santini: ‘We waren al een tijd in gesprek met StartGreen Capital, de partner waarmee ASN Impact Investors het fonds beheert en zijn hartstikke blij met zo’n goede, betrouwbare partner aan boord,’ zegt Santini over de samenwerking. ‘Er is nog zoveel te doen om
het vliegwiel dat we nu hebben ontwikkeld echt aan te slingeren, daarvoor hebben we extra kapitaal nodig.’
De keuze voor ASN Impact Investors was bewust. Van Sluis: ‘We hebben met veel partijen gesproken en ervaren dat ze allemaal hun eigen benadering hebben. Maar als ik terugga naar wie wij zijn en waar wij voor staan, was dit echt een goede match. Onze visie is dat we impact willen maken met ons bedrijf, dat is onze belangrijkste drijfveer. We handelen op een integere manier en ook met onze relaties willen we zo’n band.’
BEWEZEN LOKALE INNOVATIES
Voor ASN Impact Investors past Protium perfect bij de strategie om te investeren in bedrijven die de energietransitie in Nederland vlot trekken met bewezen innovaties in lokale projecten. Door te investeren op het niveau van een landelijke ontwikkelaar als Protium kan het fonds efficiënter kapitaal inzetten en tegelijkertijd een grotere impact realiseren dankzij de uitrol van de innovaties waar de ondernemers aan werken.
De structuur van de investering in Protium is een goed voorbeeld van hoe het ASN Energie & Innovatiefonds projectontwikkelaars flexibel kan bedienen. Dankzij de equity-component kan Protium als organisatie groeien en meer ontwikkeltrajecten starten. Zodra een project gerealiseerd kan worden, is daarvoor de junior debt beschikbaar, in de vorm van achtergestelde projectfinanciering.
TWEEDE FASE VAN DE ENERGIETRANSITIE
Mede dankzij de investering van ASN Impact Investors kan Protium door met zijn ambitieuze plannen voor de komende vijf jaar: het wil groeien naar 150 megawatt aan zonne-energie, gecombineerd met 130 megawattuur aan energieopslag en 1000 laadplekken die bijdragen aan het benutten van de opgewekte hernieuwbare energie.
Santini: ‘We staan nu aan de vooravond van de tweede fase van de energietransitie. Dankzij flexibele contracten, slimme energieopslag en een fundamenteel andere kijk op vraag en aanbod ontstaat er ruimte voor versnelling. We bewegen van simpelweg opwekken naar slim balanceren: lokaal, flexibel en toekomstgericht. Dit is de fase waarin energieonafhankelijkheid geen ideaal meer is, maar een haalbare realiteit. Waarin zon, wind, opslag en sturing samen een robuuste energiemix vormen die impact maakt — voor bedrijven én voor het klimaat.’