Ecotoerisme zorgt ervoor dat de biodiversiteit in Afrika behouden blijft en zelfs wordt versterkt. Het is een win-win waarop het nieuwe Africa Conservation and Communities Tourism Fund stevig inzet, met investeringen in de safarisector. ‘In gebieden die door toeristen worden bezocht, kijken de mensen wel uit om natuur te vernietigen.’
By Neil Midlane
Overweldigend is de natuur in zuidelijk en oostelijk Afrika. Maar kwetsbaar zijn ze ook, de uitgestrekte wildparken, woestijnen en savannes. De biodiversiteit staat er vaak onder druk door menselijke activiteiten. Klimaatverandering, houtkap, landbouw en veeteelt, mijnbouw, stroperij: er zijn volop bedreigingen voor de Afrikaanse natuur en wild life. Sinds kort is er een investeringsfonds dat actief meehelpt aan een betere bescherming voor die kostbare natuur, en wel door het bevorderen van ecotoerisme in Afrika. Onlangs deed het ASN Biodiversiteitsfonds een investering in dit Africa Conservation and Communities Tourism Fund (ACCT).
Conservation tourism
Het Africa Conservation and Communities Tourist Fund investeert in Afrika in safarikampen, hotels en lodges. De gedachte daarachter is dat zowel de natuur als de tienduizenden mensen die hun inkomen verdienen in de sector profiteren van de reizende natuurliefhebbers. Conservation tourism wordt het genoemd: genieten van de prachtige natuur op het Afrikaanse continent en haar daardoor tegelijkertijd beschermen. Het toerisme waarop het nieuwe investeringsfonds ACCT zich richt, draait om safaribedrijven die duurzaamheid en zorg voor de natuur en de lokale gemeenschappen centraal stellen. Dat, en natuurlijk een geweldige ervaring voor hun klanten, die meestal in niet al te grote groepen de reis van hun leven maken.
Banen in Afrikaanse landen
Doordat de toeristen een eerlijke prijs betalen voor hun reis, levert het veel banen op in Botswana, Kenia, Namibië, Zuid-Afrika, Tanzania en Zambia, de landen waarop het investeringsfonds zich voornamelijk richt.
Nei Midlane, directeur The Nature Conservancy
‘Je kunt voor elke kamer of tent in een kamp waarin iemand overnacht gerust rekenen op 2,5 à 3,5 banen’, zegt Neil Midlane.
Midlane is de Conservation Tourism Director van The Nature Conservancy . Dit is de natuurbeschermingsadviseur voor het ACCT fund, opgericht door impactinvesteerder ThirdWay Partners. En de Zuid-Afrikaan weet exact waarover hij praat, want zelf werkte hij jarenlang bij grote safaribedrijven in Afrika. Ook toen al in functies waarin hij niet alleen de reizen zo duurzaam mogelijk probeerde vorm te geven, maar ook naar nieuwe wegen zocht om die positieve impact te vergroten.
Toerisme geeft de natuur waarde
Midlane heeft een bijzondere passie voor de natuur, dat blijkt ook wel uit zijn carrière: hij begon ooit als accountant, maakte later de switch naar de safaribranche en promoveerde naast zijn dagelijkse werk op onderzoek naar de leeuwenpopulatie in het Kafue National Park in Zambia. ‘Ecotoerisme is in de landen waar we actief zijn een heel belangrijke manier om geld te verdienen aan de natuur en het landschap. In Afrika zijn buiten de steden de alternatieven meestal houtkap, landbouw, mijnbouw en stroperij.’
Stuk voor stuk activiteiten die een aanslag vormen op de natuur. Maar in gebieden die door toeristen worden bezocht, kijken de mensen wel uit om natuur te vernietigen.
'‘Conservation tourism wordt het genoemd: genieten van de prachtige natuur op het Afrikaanse continent en haar daardoor tegelijkertijd beschermen."
Bovendien betalen de reisbedrijven concessie- en parkgelden om de natuurparken in te gaan en er te overnachten, ook dat geld kan worden geïnvesteerd in natuurbehoud. Het toerisme geeft de natuur op deze manier duidelijk extra economische waarde, en dat leidt ertoe dat die beschermd wordt.’ ‘Vergeet daarnaast niet dat de reisorganisaties en hun klanten bijna dagelijks rondrijden in deze gebieden, dat zorgt er indirect voor dat de stroperij afneemt.’
Stropen tijdens de pandemie
De coronapandemie heeft pas echt bewezen hoe ontzettend belangrijk het ecotoerisme is voor de natuur in Afrika. Toeristen bleven massaal weg, de sector stortte in en dat resulteerde al snel in een negatieve impact op de natuur en de gemeenschappen. Maarten Weehuizen, directeur van investment manager ThirdWay Partners: ‘Het stropen nam weer toe, mensen begonnen naar andere ‘land-uses’ te zoeken om in hun inkomen te voorzien, bijvoorbeeld door natuurgebied om te zetten in landbouwgrond. Begrijpelijk onder zulke omstandigheden, ook omdat er in tegenstelling tot in de westerse wereld vaak geen of weinig steun was van de overheid.’
Juist de pandemie gaf de directe aanleiding voor het ACCT-fonds: de sector moest zo goed en snel mogelijk uit de crisis worden geholpen. ‘Iedereen die betrokken was bij natuurbehoud in Afrika besefte: als dit zo doorgaat, bestaat het risico dat we al het goede werk in natuurbehoud van de laatste 20, 30 jaar op het spel zetten. Dat risico wilde het ACCT-fonds proberen te vermijden.’
Natuur als belangrijkste bedrijfsmiddel
ACCT verstrekt leningen aan bedrijven in het ecotoerisme om ze weer op het niveau te krijgen van vóór corona, en idealiter nog verder dan dat. Vervolgens zouden ze duurzaam moeten kunnen doorgroeien dankzij het beschikbare kapitaal, ook op bestemmingen die nu nog minder vaak bezocht worden door reizigers. Midlane: ‘In de Masai Mara in Kenia maak je als investeerder niet meer zo’n groot verschil, wij willen onze footprint graag uitbreiden naar plekken die minder op het gebaande pad liggen, zodat ook daar wordt geïnvesteerd in de natuur en de lokale gemeenschappen.’
De bedrijfsleningen worden verstrekt onder strikte voorwaarden rond de uitstoot die de bedrijven veroorzaken en de zorg die ze hebben voor natuurbehoud. ‘Dat gaat over hoe de ondernemingen hun energie opwekken, hoe ze omgaan met water en afval. Het spreekt eigenlijk voor zich: de natuur is hun belangrijkste bedrijfsmiddel, ze hebben er dus belang bij om haar in stand te houden.’
1000 BANEN GERED
ACCT beleefde in 2022 zijn eerste volledige boekjaar, welke impact is toen gerealiseerd? Midlane: ‘We zijn nog in de opstartfase, maar onze investeringen hebben toeristische instanties geholpen meer dan 1000 banen te redden, waarvan indirect meer dan 7000 mensen afhankelijk zijn. We verstrekken inmiddels leningen aan toerismebedrijven die actief zijn in natuurgebieden van in totaal 83.000 vierkante kilometer.’
Maarten Weehuizen, directeur Thirdway Partners
‘‘Het toerisme geeft de natuur op deze manier duidelijk extra economische waarde, en dat leidt ertoe dat die beschermd wordt.’
Dit is nog maar het begin. Weehuizen: ‘We moeten betere manieren vinden om de hoeveelheid CO2 die dankzij onze investeringen wordt vastgelegd te kwantificeren. En wat de biodiversiteit betreft: ook daarvoor moeten we werken aan een methodologie om onze impact verder te kwantificeren. Intussen ziet iedereen die in de gebieden komt de positieve impact van het ecotoerisme. Soms is het aantal vogels van een bepaalde soort een belangrijke indicator, soms duiken dieren op die je daarvoor al een tijdje niet meer zag. Maar dat is natuurlijk niet hetzelfde als een wetenschappelijke studie die dergelijke observaties onderbouwt.’
V.l.n.r.: Maarten Weehuizen, Neil Midlane, Millycent Aoko en Crege Kinyan Jui.
Financieel rendement uit de natuur
Voor investeerders als ASN Impact Investors, voor wie ecotoerisme een van de pijlers is onder zijn ASN Biodiversiteitsfonds, naast duurzame bosbouw, regeneratieve (bos)landbouw en duurzame zeeën en visserijen, past de missie van ACCT perfect. ‘Andere beleggers moeten we nog uitleggen hoe onze strategie werkt’, zegt Weehuizen. ‘Iedereen voelt wel aan dat de natuur in Afrika 100 procent ondersteuning verdient, maar dat we er financieel rendement uithalen, is niet meteen duidelijk. Wat we doen is ook nog nooit eerder gedaan op deze schaal, maar wij willen bewijzen dat dit werkt.’
'Als de natuur voor de lokale bevolking niet toegankelijk is via betaalbare accommodatie, verdwijnt op de lange termijn alsnog het draagvlak voor de bescherming ervan.'
